TEKNEDE İLK YARDIM (6)

Vücut Bütünlüğünü Bozan Durumlar

Kornea Yaralanması

Göz yaralanmalarının en sık görüleni, kornea yaralanmasıdır. Kornea, göz küresini önündeki şeffaf, koruyucu bölümdür. Toz, toprak, kum, ağaç kıymıkları, talaş, metal parçacıkları, hatta bir kağıt sayfanın kenarı bile korneada hasar oluşturabilir.Göz travmalarının en sık görülen tipleri gözün önündeki berrak koruyucu pencere- kor­nea’ yi tutar. Toz, kir, kum, tahta tozu, metal parçalar veya kağıt kenarı ile temas sonucu kornea çizilebilir ya da kesilebilir. Sıklıkla çizik yüzeyel olup korneal abrazyon olarak adlandırılır. Bazı korneal abrazyonlar enfekte olur ve ciddi bir problem olan korneal ülser gelişir.Genellikle bu yaralanma yüzeyeldir ve kornea abrazyonu (çizik) olarak adlandırılır. Bu yaranın enfekte olması durumunda kornea ülseri gelişebilir. Bu durum, ciddi bir problem arz eder.Kornea çizikleri, çok ağrılı olabilir. Kornea çizildiğinde genellikle gözde kum tanecikleri varmış gibi bir his olur. Göz yaşı, görmede bulanıklık, ışığa aşırı hassasiyet gibi bulgular da tabloya eşlik edebilir. Baş ağrısı görülebilir.Kornea yaralanmaları, tıbbi değerlendirme gerektirir. Acilen yapmanız gerekenler ise aşağıdaki gibidir:

• Gözünüzü temiz su ile (mümkünse tuzlu su) yıkayınız. Bunun için bir çay bardağını ağzına kadar doldurup gözünüzü içine sokmanız pratik bir yol olabilir. Yıkama ile yabancı cismin gözden uzaklaştırılması mümkün olabilir.
• Göz kapaklarınızı defalarca açıp kapatınız. Bu hareket, kum veya toz parçacıklarının çıkmasını sağlayabilir.
• Ellerinizi sabunlu su ile yıkayıp duruladıktan sonra üst göz kapağınızı alt göz kapağınızın üzerine getirip alt göz kapağının kirpiklerini fırça olarak kullanabilirsiniz. Bu yaklaşım, üst göz kapağınızın iç yüzündeki parçacıkların çıkmasını sağlayabilir.

Bazı hareketler, yaralanmanın ciddiyetini arttırabileceğindne kaçınılmalıdır:

• Göz küresine saplanmış bir cismi çıkartmaya çalışmayınız. Gözünüzü kapatmayı engelleyecek kadar büyük bir cismi çıkartmaya da çalışmayınız.
• Göz yaralanmasından sonra gözünüzü ovuşturmayınız. Gözünüze dokunmak ya da bastırmak, kornea yaralanmasının ciddiyetini daha arttırabilir.
  Gözünüze pamuklu çubuk, cımbız veya diğer malzemeler ile müdahele etmeyiniz.

Komplike olmayan kornea çizikleri, kendiliğinden 24-48 saat içinde iyileşir.

Resim-12. Gözde yabancı cisim

Kesi ve Sıyrıklar

Küçük kesiler ve sıyrıklar, genellikle acile gitmenizi gerektirmez. Önemli olan nokta, enfeksiyon ve diğer komplikasyonları önlemek olmalıdır. Aşağıdaki kılavuz, basit yaralanmalarda size yardımcı olabilir:

1. Kanamayı durdurun. Minör kesi ve sıyrıklarda kanama genellikle kendiliğinden durur. Durmadığı taktirde temiz bir giysi ya da bandaj ile üzerine bası uygulanması yeterli olur. Basıyı 20-30 dk süreyle uygulamanız ve mümkünse yaralı bölgeyi yukarı kaldırmanız gerekir. Kanamanın durup durmadığını kontrol etmek için basıya son vermeyiniz. Bu durumda kanamayı durdurmuş olan pıhtıyı kaldırmanız ve kanamanın yeniden başlamasına neden olmanız olasıdır. Sürekli bası uygulamanıza rağmen kanama durmuyorsa tıbbi yardım istemeniz doğru olur.
2. Yarayı temizleyin. Yaranın etrafını temiz su ile yıkayın. Sabun yarayı irite edebileceğinde kesinin üzerine gelmemesine dikkat edin. Yıkamadan sonra yara hala kirli ise veya yara dudaklarında doku artıkları kalmışsa alkol ile temizlenmiş bir makasla bu parçaları kesin. Hala doku artıkları bulunuyorsa bir doktorun görmesi doğru olacaktır. Yaranın temizlenmesi enfeksiyon ve tetanoz riskini azaltacaktır. Yara etrafını temizlemek için sabun ve bulaşık bezi kullanılabilir. Hidrojen peroksit, iyotlu bileşiklerin kullanılmasına gerek yoktur.
3. Bir antibiyotik kullanın. Yarayı temizledikten sonra yara üzerine ince bir tabaka oluşturacak şekilde antibiyotikli krem (Baktroban krem) sürün. Bu ürünler yaranın iyileşmesini hızlandırmamakla birlikte enfeksiyonu önleyerek vücudun kendini iyileştirme sürecine yardımcı olabilirler. Bazı kremlerdeki katkı maddelerinin yara etrafında kızarıklık oluşturması mümkündür. Bu durumda krem uygulanmasına son verilmelidir.
4. Yarayı örtün. Bandaj ile yaranın örtülmesi, yaranın temiz kalmasını ve zararlı bakterilerin etrafa bulaşmasını önleyecektir. Yaranın bir miktar iyileşmesi ve enfeksiyon tehlikesinin kaybolmasından sonra yaranın üzerinin açılarak hava ile temasının sağlanması iyileşmeyi hızlandıracaktır.
5. Pansumanın değiştirilmesi. Pansumanı en azından günde bir kez ya da çok ıslandığı veya kirlendiğinde değiştirmek gerekir. Pansumanı yapıştırmak için kullanılan flasterlere allerjisi olan kişilerin kendiliğinden yapışan şeffaf pansuman malzemelerini kullanmaları ya da pansumanı bir elastik bandajla hafifçe sararak tutturmaları doğru olur.
6. Dikiş. Derin yaralanmalar (6 mm'den daha derin olanlar), ağzı açık kalan yaralar, kenarları tırtıklı, düzensiz yaralar, yağ dokusu veya kas dokusunu da içine alan yaralar genellikle dikiş gerektirir. Yapışkan bantlar (adeziv stripler) veya kelebek tipi bantlar ufak kesilerin dudaklarını biraraya getirip yarayı kapatabilir. Eğer bu başarılamıyorsa tıbbi yardım alınmalıdır. Birkaç saat içinde yaranın kapatılması enfeksiyon riskini önemli oranda azaltır.
7. Enfeksiyon belirtilerinin gözlenmesi. Yaranın iyileşmediğini düşünüyorsanız ya da kızarıklık, ağrıda artış, akıntı, sıcaklık veya şişlik fark ederseniz tıbbi yardım alınız.
8. Tetanoz aşısı. Doktorlar her 10 yılda bir kez tetanoz aşısı önerirler. Eğer yaranız derin ve kirli ise, son aşınızdan bu yana 5 yıldan daha fazla bir süre geçtiyse bir doz tetanoz aşısı olmanız önerilecektir. Aşıyı, yaralanmadan sonra mümkün olan en kısa zamanda olunuz.

Çıkıklar

Eklemlerin normal pozisyon sınırlarının ötesine zorlanması durumunda çıkık oluşur. Sebep genellikle bir travmadır ve düşme, otomobil kazası ya da yüksek hızlı sporlarda çarpışma ya da temas sonucu gelişir. Erişkinlerde en sık çıkık olan bölge omuz iken çocuklarda dirsektir. Çıkık genellikle büyük eklemlerde oluşur. Ancak eldeki pozisyonu nedeniyle baş parmak eklemi de çıkık konusunda şanssız bir eklemdir.
Eklem çıkıkları geçici bir deformasyon ve hareketsizlik yaratır, ani ve şiddetli ağrı ve ödem oluşturur. Çıkık, yerine oturtulması için acil tıbbi yardım gerektiren bir durumdur. Eğer eklemlerinizin birinde çıkık oluştuğunu düşünüyorsanız:

1. Tıbbi yardımı geciktirmeyiniz. Hemen tıbbi yardım isteyiniz.
2. Ekleminizi hareket ettirmeyiniz. Yardım alıncaya dek ekleminizi sabit bir pozisyonda tutunuz. Çıkığı yerine oturtmak için çaba sarf etmeyiniz. Böyle bir yaklaşım eklem ve etrafındaki kas, bağlar, sinir ve damarlar zarar görebilir.
3. Çıkık ekleminize buz koyun. Bu yaklaşım, eklem içi kanamayı, sıvı birikimini ve dolayısıyla ödem (şişlik) miktarını azaltacaktır.

Resim-13. Sağ omuz çıkığı

Kemik Kırıkları

Kemik kırıkları tıbbi yardım gerektirir.

Resim-14. Sol ön kol kırığı (kapalı kırık)

Kırılma, büyük bir travma ya da yaralanma sonrasında meydana gelmişse 112 ya da Sahil Güvenlik'i arayın. Aşağıdaki durumlarda da acil yardım isteyin:

• Kazazede yanıtsız ise, normal solumuyorsa, hareket etmiyorsa. Bu durumda hemen CPR uygulamasını başlatmanız gerekir.
• Kazazedenin ağır kanaması varsa,
• Hafif bir bası ya da hareket ile ağrı oluşuyorsa,
• Kol, bacak ya da eklemlerden birisi deforme (şekil bozukluğu) görünüyorsa,
• Kırık kemik ciltten dışarı çıktıysa,
• Yaralanmış kol veya bacağın uç kısmında, (baş parmak gibi) uyuşukluk hissi varsa,
• Boyun, baş veya sırtta kırık şüphesi varsa
• Kalça, leğen kemiği veya bacağın üst kısmında kırık şüphesi (bacağınız ya da ayağınız dışa doğru anormal bir şekilde dönmüşse) varsa.

Resim 15. Bacak kırığında atel uygulaması

Kırıktan şüphelendiğiniz bir kişiyi, daha fazla zarar görmesini önlemek üzere hareket ettirmekten kaçınınız. Tıbbi yardım beklerken aşağıdaki önlemleri süratlice alınız: 

• Kanamayı durdurunuz. Bunun için steril bir bandaj, temiz bir giysi ya da bez ile yaranın üzerine baskı uygulayınız. 
• Yaralanmış alanı hareketsiz hale getiriniz. Kemiği yerine oturtmak için herhangi bir hareket denemeyiniz. Atel konusunda deneyimli iseniz, profesyonel yardım gelinceye kadar kırık alanın üst ve alt kısmındaki bölgeyi de içine alacak şekilde bir atel uygulamanız hastanın ağrısını azaltabilir. 
• Ödem gelişimini azaltmak ve ağrıyı azaltmak için buz koyabilirsiniz. Buzun cilde doğrudan temasından kaçınınız. Bir havlu, giysi ya da bez parçası içine sararak kullanınız. 
• Şoku önleyiniz/tedavi ediniz. Eğer kişi kendinden geçecek gibi ise veya kısa ve hızlı soluyorsa, başı hafifçe aşağıda olacak şekilde yere yatırınız. Mümkünse bacaklarını yukarı kaldırınız.

Kesici-Delici Yaralanmalar

Delici yaralanmalar genellikle büyük kanamalara neden olmazlar. Sık olarak kendiliğinden kapanırlar. Ancak, tedavi gerektirmedikleri anlamına gelmez. Delici yaralanmalar, taşıdıkları enfeksiyon riski nedeniyle tehlikeli olabilirler. Özellikle insan ve hayvan ısırıklarında enfeksiyon riski daha yüksektir. Isırık derinse ve kanama ısrar ediyorsa tıbbi destek gerekecektir.

Aksi taktirde aşağıdaki adımları izleyiniz:

• Kanamayı durdurunuz. Temiz bir bandaj, bez ya da giysi ile yaraya bası uygulayınız. Birkaç dakika süreyle bası uygulamanıza rağmen kanama durmuyorsa tıbbi yardım isteyiniz.
• Yarayı temizleyiniz. Bunun için temiz su kullanınız. Yara içindeki ufak parçacıkları çıkarmak için alkol ile dezenfekte edilmiş cımbız kullanınız. Yara içinde hala doku artıkları kaldıysa doktorunuza danışınız. Yaranın etrafını su ve sabun ile temizleyiniz.
• Yara ve etrafını temizledikten sonra antibiyotikli bir merhemden ince bir tabaka oluşturacak kadar sürünüz.
• Yarayı kapatınız. Bandaj ile yarayı kapatmanız hem yarayı temiz tutacak hem de zararlı bakterileri yaradan uzak tutacaktır.
• Yara pansumanını her gün, ya daıslandığında veya kirlendiğinde değiştiriniz.
• Enfeksiyon belirtilerini takip ediniz. Eğer yara iyileşmiyorsa, yarada kızarıklık, akıntı, sıcaklık veya ödem tespit ederseniz doktorunuza danışınız.

Doktorunuza danışmanızı gerektiren durumlar:

• Yara derin ise
• Yara ayağınızda ise
• Toprak veya tükürük ile bulaştıysa
• İnsan ya da hayvan ısırığı ile oluştuysa

Son 5 yıl içinde tetanoz aşısı olmadı iseniz doktorunuz 48 saat içinde aşı olmanızı tavsiye edebilir.

Eğer bir hayvan (sahipsiz köpek, vahşi hayvan) tarafından ısırıldı iseniz kuduz tehlikesi nedeniyle doktorunuza danışmanız zorunludur. Doktorunuz antibiyotik verebilir ve kuduz aşısı uygulanmasına karar verebilir.

Ciddi Kanama

Eğer mümkünse kanamayı durdurmaya çalışmadan önce, enfeksiyon riskini azaltmak için ellerinizi su ve sabun ile yıkayıp eldiven giyiniz. Eğer yaralanma karında ise ve organlar ortaya çıktıysa, onları yerine sokmaya çalışmayınız. Sadece üzerini temiz ve nemli bir bezle örtünüz.

Diğer tip kanamalarda:

• Yaralanmış kişiyi yatırınız ve daha fazla ısı kaybetmesini önlemek üzere üzerini örtünüz. Eğer mümkünse kazazedenin başının vücudundan daha aşağıda olmasını sağlayınız, bacaklarını kaldırınız, yaralanan bölgeyi yükseltiniz (örneğin yaralanan kolunu yukarıda tutunuz)
• Yaradaki yabancı cisimler ile doku artıklarını, eldivenlerinizi giydikten sonra çıkarınız. Derine saplanmış olan daha büyük cisimleri ise çıkarmaya çalışmayınız. İlk amacınız kanamayı durdurmak olmalıdır.
• Kanama durana kadar doğrudan yaranın üzerine baskı uygulayınız. Bunun için steril bandaj, temiz bir giysi kullanınız. Kanamanın durup durmadığına bakmaksızın en az 20 dakika süreyle bası uygulayınız. Bir bandaj, temiz bir giysi ya da bir flaster kullanarak bu basının daha sonra da devam etmesini sağlayınız. Eğer başka bir malzeme bulamazsanız bası uygulamak için ellerinizi kullanınız. Eğer mümkünse eldiven giyiniz veya eldiven bulamıyorsanız ellerinize temiz naylon torba geçiriniz.
• Daha sonra tampon ya da bandajı çıkarmaya çalışmayınız. Kanama devam ediyorsa ve tampon veya kullandığınız materyal üzerinden de sızıyorsa bile kullandığınız malzemeyi kaldırmayınız. Bunun yerine tampon ya da kullandığınız malzemenin üzerine daha fazlasını koyunuz.
• Eğer kanama durmuyorsa o bölgeyi besleyen ana artere baskı uygulayabilirsiniz. Bunun için kolda, dirseğin hemen üzerinde, kolun hafif iç yanında kolun ana arterine baskı uygulanabilir. Ayaktaki yaralanmalar için dizin hemen arkasındaki çukurdaki diz arkası atardamarına, bacaktaki yaralanmalarda kasıktaki bacak ana atardamarına baskı uygulanabilir. Bacaktaki atardamara baskı uygulamak için koldaki damara kıyasla daha fazla güç uygulamanız gerekecektir. Burada uygulanması beklenen teknik, atardamarı kemik ile baskı uyguladığınız materyal arasında sıkıştırarak içinden geçen kan akımını durdurmaktır. Bunun için elinizin dört parmağını kullanmanız gerekir. Bu eliniz ile atardamara baskı uygularken diğer eliniz ile yaraya baskı uygulamayı dürdürmeniz gerekir.
• Kanama durduktan sonra yaralanan bölgenin hareketsiz kalmasını sağlayınız. Yaraya bastırmak için kullandığınız tampon, bandaj, giysiyi yara üzerinde bırakınız, kaldırmayınız. Kazazedeyi mümkün olduğunca çabuk bir sağlık kuruluşuna ulaştırınız.

Eğer bir iç kanamadan şüpheleniyorsanız lokal acil kuruluşlarının numarasını ya da 112'i arayınız. İç kanamanın bulguları aşağıdaki gibi olabilir:

• Vücut boşluklarından (göğüs, karın) kan gelmesi
• Kusma veya öksürük ile kan gelmesi
• Boyun, göğüs, karın veya bel bölgesinde morarma
• Kafatası, göğüs veya karında delici yaralanmalar
• Karında gerginlik, karın kaslarında sertlik
• Kırıklar
• Şok tablosu (güçsüzlük, anksiyete, susuzluk hissi, ciltte kuruluk)
  
  
  

  Teknede İlk Yardım (1)

  Teknede İlk Yardım (2)

  Teknede İlk Yardım (3)

  Teknede İlk Yardım (4)

  Teknede İlk Yardım (5)

  Teknede İlk Yardım (6)

  Teknede İlk Yardım (7)