Ben kimim?

Fotoğrafım
1961, Eskişehir Sivrihisar doğumluyum. Liseyi Kabataş Erkek Lisesi'nde, üniversiteyi İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde okudum. Anesteziyoloji ve Reanimasyon eğitimimi GATA'da tamamladım. 1993 Eylül'ünden 2011 Şubatına dek Çukurova Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Anesteziyoloji Anabilim Dalı'nda çalıştım. 15 Şubat 2011 tarihi itibariyle emekli olup İstanbul'a yerleştim.

8 Mart 2013 Cuma

TEKNEDE İLK YARDIM (3)

Yanıklar

Yüksek sıcaklık, kimyasal ile temas ya da elektrik çarpması gibi durumlarda cilt ve cilt altı dokuların yanması olasıdır. Bir yanığın ciddiyetine karar vermek için ilk adım, ne kadarlık bir vücut alanının yandığına bakmaktır. Acil tedavi gerekip gerekmediği ise, yanığın sınıflandırılmasından sonra netleşir. Cilt ve ciltaltındaki tabakaların hangilerinin yandığına göre de yanıklar 3 gruba ayrılır.
1. derece yanık:
Ciddiyeti en düşük olan yanık tipidir. Sadece cilt tabakası yanmıştır.
  • Cilt rengi genellikle kırmızıdır.
  • Sıklıkla şişlik vardır.
  • Bazen ağrı olabilir.
Birinci derece yanık, eller, ayaklar, yüz, kasık, kalça veya büyük eklemler gibi acil tıbbi tedavi gerektiren bölgelerde olmadıkça ufak yanık gibi tedavi edilmelidir. Güneş yanığı, 1. derece yanığa örnektir.
2. derece yanık
Derinin ilk tabakası ile birlikte ikinci tabakası da yandığında ikinci derece yanıktan bahsedilir.
  • Bül gelişir.
  • Cilt ileri derecede kızarıktır, lekeli bir görünüm olabilir.
  • Ciddi ağrı ve şişlik vardır.
İkinci derece yanık, 7-8 cm çaplı bir alandan daha büyük değilse küçük yanıklar gibi tedavi edilmelidir. Yanık alanı daha büyükse veya yanık, eller, ayaklar, yüz, kasık, kalça veya büyük eklemlerde ise büyük yanık olarak kabul edilmeli ve mümkün olduğunca hızla tıbbi yardım alınmalıdır.
Ufak yanıklarda (1. derece yanıklar ve 7-8 cm.den daha küçük alandaki 2. derece yanıklar) aşağıdakileri yapınız:
  • Yanık bölgeyi soğutun. Akan soğuk suyun altında 10-15 dakika süreyle ya da ağrı dininceye kadar tutun. Bunu uygulamak pratik değilse, soğuk su ile ıslatılmış bir bez kullanarak kompresyon uygulayın. Soğutma ciltteki şişliği azaltarak ağrının da azalmasını sağlayacaktır. Yanık üzerine buz koymayın.
  • Steril bir gazlı bez ile yaranın üzerini örtün. Pamuk ya da yaraya yapışacak bir malzeme kullanmayın. Sargının yanık bölgeye baskı oluşturmayacak kadar gevşek olmasına dikkat edin. Yanık alanın sargı bezi ile sarılması, hava ile temasını keser ve içi su dolu kabarcıkların oluşumunu engeller.
  • Uzun etkili bir ağrı kesici verin. Bu ilaçlar arasında asprin, ibuprofen (Brufen, 400 mg x 2-3), naproksen (Apranaks 550 mg x 2-3) ve parasetamol (Parol, 500 mg x 2-4) bulunur. Çocuklar ve ergenlerde bu ilaçların kullanımında dikkatli olunmalı, dozlar öğrenilmelidir. Genellikle çocuklarda asprin kullanılmasından kaçınılmaktadır.

Resim-2. İkinci derece yanık.

Küçük yanıklar genellikle daha fazla tedavi gerektirmeksizin iyileşirler. Yanan alanda ufak renk değişiklikleri kalabilir. Ağrı, kızarıklık, ateş, şişlik veya sızıntı gibi enfeksiyon bulguları gelişmesi halinde tıbbi yardım isteyin. Renk koyulaşmasında artış görülmesi mümkün olduğundan yanık alanın bir yıldan daha kısa bir sürede yeniden yaralanması veya travmaya maruz kalmasından kaçınılmalıdır. En azından bir yıl süreyle yanık alanın güneş kremi ile korunması önerilir.
Dikkat
  • Buz kullanmayın. Yanık alanına buzun doğrudan temas etmesi dokuya zarar verir, yaranın ağırlaşmasına neden olur.
  • Diş macunu, yoğurt, yağ sürülmesi yaranın enfeksiyon kapması ile sonuçlanır.
  • İçi su dolu kabarcıkların patlatılması, enfeksiyonla sonuçlanabilir.

3. derece yanık
En ciddi yanık tipidir ve cildin tüm tabakalarını kapsar ve kalıcı doku hasarı ile sonuçlanır. Yağ, kas ve kemik dokusu etkilenebilir. Yanık alanında koyu, siyah, beyaz ve kuru alanlar görülebilir. Yanık, duman solunması ile meydana gelmişse solunum güçlüğü de tabloya eşlik edebilir. Büyük yanıklar için acil tıbbi yardım istenmelidir. Tıbbi yardım ekibi gelinceye kadar:
  • Yanık giysileri çıkarmayın. Ancak hastanın hala yanmakta, tütmekte olan materyal ya da duman veya sıcaklık ile temas etmediğinden de emin olun.
  • Büyük ve ağır yanık alanlarını soğuk suya tutmayın.Aksi taktirde vücut sıcaklığında ani düşme (hipotermi) oluşabilir, kan basıncı düşebilir, kan dolaşımı bozulabilir (şok).
  • Vücudun yanık kısmını yükseltin. Mümkünse kalp seviyesinin üzerine çıkarın.
  • Yanık alanını örtün. Bunun için soğuk, nemli ve steril bir bandaj, eğer yoksa temiz, nemli bez ya da giysiler kullanın.


Resim-3. Üçüncü derece yanık

Yanıklarda tetanoz aşısı önerilmektedir. Doktorlar her 10 yılda bir tetanoz aşısı yapılmasını önerirler. Son aşınızdan bu yana 5 yıldan daha fazla bir süre geçmişse tetanoz aşısını tekrarlayın.
  • Birinci derece yanıklar, cildin üst tabakasına zarar verir ve genellikle bir haftadan daha kısa bir sürede iyileşir. Güneş yanığı, bu yanık tipine iyi bir örnektir.
  • Yüzeyel ikinci derece yanıklar da nedbe dokusu bırakmaksızın 1-2 haftada iyileşir.
  • Daha ağır yanıklar ise cerrahi müdahele gerektirir aksi taktirde enfeksiyon, nedbeleşme ve ölüm riski taşır.
  • Yanık alanlarda ciddi ödem meydana gelebileceğinden hava yolunun açıklığı hızla ve dikkatlice değerlendirilmelidir.

Güneş Yanığı

Güneş yanığı belirti ve bulguları, genellikle güneşe birkaç saat maruziyetten sonra, ağrı, kızarıklık, ödem ve nadiren kabarcıklar şeklinde ortaya çıkar. Güneşe maruziyet genellikle geniş bir cilt alanını etkilediğinden baş ağrısı, ateş ve yorgunluk hissi sık görülür.

Resim-4. Güneş yanığı

Güneş yanığı olduysanız:
  • Soğuk duş alınız. Soğuk su ile ıslatılmış temiz havlular ile kendinizi serinletiniz.
  • Aloe vera içeren bir krem ya da nemlendirici bir kremi günde birkaç defa yanık alanların üzerine sürünüz.
  • Kabarcık oluştuysa patlatmayınız. Kabarcıkların olduğu gibi bırakılması iyileşmeyi hızlandırır, enfeksiyon riskini azaltır. Kendiliğinden patlayan kabarcıkların üzerine antibiyotikli krem sürünüz.
  • Eğer gerekiyorsa ağrı kesici ilaç alınız. Bu amaçla asprin, ibuprofen (Brufen), naproksen (Apranaks 550 mg tb) veya parasetamol (Parol 500 mg tb) kullanabilirsiniz. Çocuklara asprin vermeyiniz.
  • Yanık üzerine başka hiçbir şey (yoğurt, yumurta, diş macunu vs.) sürmeyiniz. Bu tip materyallerin hepsi iyileşmeyi geciktirebilir ya da önleyebilir.
  • Kabarcıklarınız çoğaldıysa, kaşıntı, ateş ve daha büyük kızarıklıklarınız olduysa doktorunuza danışınız.

Kimyasal Yanıklar

Ciltte kimyasal bir yanık oluşması durumunda aşağıdaki adımlar izlenmelidir:
  1. Yanık oluşturan materyali, önce fırçalayarak, sonra akan suda 10-20 dakika süreyle yıkayarak temizlemeli.
  2. Kimyasal ile kontamine olmuş giysileri ve takıları çıkarmalı
  3. Yanık alanı, kuru, steril (mümkünse) bir sargı ile yoksa temiz bir giysi ile örtmeli
  4. İlk yıkamadan sonra kazazede hala giderek artan bir yanma hissi duyuyorsa birkaç dakika daha yanık alanı akan suda yıkamalı
  5. Ağrı olması durumunda ağrı kesici tablet (Aspirin, Brufen, Apranaks, Parol) alınmalı.Çocuklarda ve ergenlerde asprin kullanımından kaçınılmalı.
  6. Tüm yanıklar, tetanoz riski taşıdığından tetanoz aşısı uygulanmalı. Bir önceki tetanoz aşısı, son 5 yıldan daha önce uygulanmış ise tetanoz aşısı tekrar edilmeli.
Minör kimyasal yanıklar, daha ileri tedavi gerektirmeksizin iyileşirler.
Aşağıdaki durumlarda tıbbi yardım isteyiniz:
  • Kazazede, şok bulguları (baygınlık, göz kararması, solgunluk, solunum yüzeyelleşmesi vb) gösteriyorsa,
  • Kimyasal yanık cildin üst tabakasını geçmiş, oluşan ikinci derece yanık alanının çapı 7-8 cm'den büyükse
  • Kimyasal yanık; gözler, eller, ayaklar, yüz, kasık veya kalça ya da büyük eklemlerden birisinde ise
  • Hastanın ağrısı klasik ağrı kesiciler ile kontrol edilemeyecek kadar şiddetli ise.
Maruz kalınan maddenin toksik olup olmadığından emin değilseniz, Zehir Danışma Merkezi'ni (Telefon:114) arayabilirsiniz.



Elektrik Yanıkları

Elektrik yanıkları bazen minör tipte olabilir veya ciltte görülen hasardan daha fazlasını cilt altındaki derin dokularda oluşturabilir. Eğer vücudunuzdan güçlü bir elektrik akımı geçerse oluşturacağı hasar ciddi boyutta olabilir, kalp ritmi bozukluğu, hatta kalp durması ile sonuçlanabilir. Elektrik çarpması bazen kişinin olduğu yerden fırlamasına ve yere düşmesine neden olabilir ve bu durum kemik kırıkları veya yaralanmalar ile sonuçlanabilir. Elektrik çarpan kazazede, ağrısı varsa, bilinç bulanıklığı varsa, solunumunda veya kalp hızı ve ritminde değişiklik varsa ya da bilincini kaybettiyse acil tıbbi yardım çağırınız. 

Elektrik çarpan bir kişi için tıbbi yardım beklerken aşağıdaki basamakları uygulayınız:
  • Öncelikle gözleyiniz, bakınız. Kazazede hala elektrikle temasta olabilir. Bu kişiye dokunmanız durumunda siz de çarpılabilirsiniz.
  • Mümkünse elektriği kaynağından kapatınız. Eğer mümkün değilse hem kendinizi, hem de kazazedeyi elektrik kaynağından uzaklaştırınız. Bunun için kuru, elektrik iletmeyen tipte bir materyal (tahta, plastik) kullanınız.
  • Süratle yaşam belirtisi (solunum, öksürük, hareket, konuşma) olup olmadığını kontrol ediniz. Eğer yaşam belirtisi yoksa hemen CPR başlatınız.
  • Şok gelişmesini önleyiniz. Mümkünse, kazazedeyi başı gövdesinden daha aşağı olacak şekilde yatırınız. Eğer mümkünse bacaklarını yükseltiniz.
  • Etkilenen alanları örtünüz. Bunun için mümkünse steril gaz bezi, mümkün olmuyorsa temiz giysiler kullanınız. Havludaki lifler yanık alana yapışacağından havlu kullanılması önerilmez.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder