TEKNEDE İLK YARDIM (4)

Yabancı Cisim ve Maddeler ile Temas

Göze kimyasal sıçraması

Gözünüze bir kimyasal sıçrarsa süratle aşağıdaki adımları uygulayınız:

1. Gözünüzü su ile yıkayınız. En az 20 dakika süreyle temiz, ılık su kullanınız. En kısa zamanda aşağıdakilerden hangisini yapabiliyorsanız onu yapınız:

• Duşa giriniz ve şiddetli olmayan ılık suyun kimyasala maruz kalan gözünüzü yıkamasını sağlayınız. İki gözünüz birden etkilendiyse suyun burnunuza doğru gelmesini ve iki gözünüzü birden yıkamasını sağlayınız. Yıkama sırasında maruz kalan gözünüzü ya da gözlerinizi açık tutunuz.
• Başınızı aşağı indirin ve yana çevirin. Etkilenen gözünüzü açık tutun ve musluktan akan suyun gözünüzü yıkamasına izin verin.

2. Ellerinizi sabun ve su ile yıkayın. İyice durulayın ve elinizde kimyasal ya da sabun kalmadığından emin olun. İlk amacınızın gözünüzdeki kimyasalı çıkarmak olduğunu unutmayın. Daha sonra ellerinizdeki kimyasalı da temizleyin.
3. Kontak lensinizi çıkarın. Yıkama sırasında kendiliğinden çıkmadıysa siz çıkarın.

Dikkat
Gözlerinizi ovuşturmayın. Bu hareket gözlerinizin daha fazla zarar görmesine yol açar. Gözünüze su veya kontak lens solüsyonu dışında bir şey damlatmayın. Tıbbi personel aksini söylemedikçe gözünüze ilaç damlatmayın. Yukarıdaki müdahalelerden sonra acil tıbbi yardım isteyin. Kimyasalı içeren kutuyu yanınıza alın ya da kimyasalın ismini not ederek acil departmanına gidin. Eğer varsa, gözleriniz ışığa hassas olabileceğinden güneş gözlüğü takın.

Gözde Yabancı Cisim

Gözünüze bir yabancı cisim kaçarsa:

• Ellerinizi yıkayın
• Temiz su ya da tuzlu su ile gözünüzdeki yabancı cismi uzaklaştırmaya çalışın. Bunun için bir çay bardağı kullanabilirsiniz. Göz kapağınız açık olarak su ile dolu çay bardağı içine gözünüzü sokup bir süre orada tutunuz.
• Gözünüzdeki yabancı cismi çıkarmanın bir başka yolu da duşa girmeniz ve akan suyu göz kapaklarınız açık iken gözünüze tutmanızdır.

Başka birisinin gözüne yabancı cisim kaçtıysa:

• Ellerinizi yıkayınız.
• Kazazedeyi iyi ışıklandırılmış bir yere götürünüz.
• Yabancı cismi görebilmek için gözü inceleyiniz. Alt göz kapağını kibarca aşağı çekiniz ve yukarı bakmasını söyleyiniz. Daha sonra üst göz kapağını yukarı çekiniz ve aşağı bakmasını söyleyiniz.
• Yabancı cismi, gözün üzerindeki sıvı tabakası üzerinde yüzer görürseniz bir damlalıkla tuzlu su fışkırtarak cismi uzaklaştırmaya çalışınız. Bunun için ılık su da kullanabilirsiniz. Eğer damlalık bulamazsanız bir bardak su kullanabilir ya da kazazedenin başını akan bir su altında tutabilirsiniz.

Dikkat:

• Göz küresine saplanmış bir yabancı cismi çıkarmaya çalışmayınız.
• Gözünüzü ovalamayınız.
• Gözün kapanmasını engelleyecek kadar büyük bir yabancı cismi çıkarmaya çalışmayınız.

Ne zaman tıbbi yardım istenmeli?

• Yabancı cismi çıkaramadığınızda
• Yabancı cisim göz küresine saplanmışsa
• Anormal görme söz konusu ise
• Yabancı cismi çıkardıktan sonra bir süre daha gözde ağrı, kızarıklık, gözde yabancı cisim hissi devam edecektir.

Resim-5. Gözde yabancı cisim 

Ciltte Yabancı Cisim

Ciltte bir yabancı cisim tespit ettiğinizde:

• Ellerinizi yıkayınız, etkilenen cilt bölgesini de su ve sabun ile yıkayınız.
• Kıymık, fiberglas parçacığı, cam parçacıkları veya bu tip yabancı cisimleri çıkarmak için cımbız kullanabilirsiniz.
• Yabancı cismi çıkardıktan sonra bir miktar kanaması için yara kenarlarını hafifçe sıkın.
• Etkilenen alanı yine sabunlu su ile yıkayıp kurulayın. Bir antibiyotikli krem (Terramycin deri kremi, Bactroban deri kremi) sürün.

Resim-6. Ciltte yabancı cisim

Eğer yabancı cisim daha derine gömüldüyse:

• Ellerinizi yıkayınız, etkilenen cilt bölgesini de su ve sabun ile yıkayınız.
• Temiz, keskin uçlu bir iğneyi (enjektör iğnesi olabilir) alkol ile dezenfekte edin. Alkol bulmanız mümkün değilse sabun ve su kullanabilirsiniz. Çakmak alevinde yakarak iğneyi steril hale getirmeniz mümkündür. Ancak iğne ucunda oluşacak isin yaraya bulaşması durumunda yabancı cismi görmeniz güçleşebilecektir.
• İğnenin keskin ucu ile yabancı cismin girdiği yere ufak bir kesi atıp cisme ulaşmaya çalışın. Cisme ulaştığınızda ucunu iğne ile yukarı kaldırmaya çalışın. Varsa bir büyüteç kullanmanız cismi görmenizi kolaylaştıracaktır.
• Yabancı cismi çıkarmak için cımbız kullanın.
• Yabancı cismi çıkardıktan sonra bir miktar kanaması için yara kenarlarını hafifçe sıkın.
• Etkilenen alanı yine sabunlu su ile yıkayıp kurulayın. Bir antibiyotikli krem (Terramycin deri kremi, Bactroban deri kremi) sürün.

Eğer yabancı cisim çıkmıyorsa, ya da göze yakın bir bölgede ise tıbbı yardım isteyin.

Tetanoz aşınızın son tarihini kontrol edin. Yara çok kirli veya derin değilse son 10 yıl içinde yapılmış bir tetanoz aşısının tekrarlanmasına gerek olmayacaktır.

Kulakta Yabancı Cisim

Kulakta yabancı cisim, ağrı ve işitme kaybına neden olabilir. Siz genellikle kulağınızda bir yabancı cisim olduğunu anlarsınız ancak çocuklar bunun farkında olmayabilir. Kulağınızda yabancı cisim olduğunu düşünüyorsanız aşağıdaki basamakları uygulayınız:

• Kulağınıza herhangi bir alet, pamuklu çubuk sokmayınız. Aksi taktirde yabancı cismi kulağınızda daha derine iter ve orta kulaktaki hassas yapılara zarar verebilirsiniz.
• Yabancı cisim görülüyorsa, tutulabilecek gibi ise bir cımbız ile tutup çıkarabilirsiniz.
• Yer çekiminden yararlanın. Başınızı tıkanan kulağınızın tarafına eğerek çıkmasını sağlayabilirsiniz.
• Kulağınızda böcek varsa yağ kullanabilirsiniz. Böceğin olduğu kulağı yukarı gelecek şekilde hastanın başını yatırın. Zeytin yağı ya da bebek yağı ile böceğin kulak yolunda yüzmesini sağlayabilirsiniz. Kullanacağınız yağ ılık olmalı, sıcak olmamalıdır. Yağı kulak yoluna dökerken kulak memesini erişkinlerde geriye ve yukarı, çocuklarda ise geriye ve aşağı çekerek kulak yolunu düz hale getirmeniz, yağın kulak yolunda ilerlemesini kolaylaştırabilir. Yağın dış kulak yolunu doldurması ile böcek yağ üzerinde yüzer hale geldiğinde bir cımbız ile alabilirsiniz. Böcek dışındaki yabancı cisimler için yağ kullanmayınız. Kulak zarına tüp yerleştirilmiş ya da delik olduğundan kuşku duyulan, kulak akıntısı olan çocuklarda da bu yöntemi kullanmayınız.
• Bu yaklaşımlara rağmen kulakta ağrı, işitme kaybı, kulakta yabancı cisim hissi devam ederse tıbbi yardım isteyiniz.

Burunda Yabancı Cisim

Burnunuza yabancı cisim kaçtığında:

• Burnunuza pamuklu çubuk ya da başka bir materyal sokmayınız.
• Yabancı cismi içine çekecek şekilde burnunuzdan hava almaya çalışmayınız. Bunun yerine nefesinizi burnunuzdan vererek yabancı cismi çıkarmaya çalışınız.
• Yabancı cismi sümkürerek çıkartmayı deneyiniz. Ancak bu işlemi çok kuvvetli bir şekilde ve defalarca denemeyiniz. Sadece bir burun deliğinde yabancı cisim varsa diğer burun deliğini kapatarak nefesinizi burnunuzdan vererek yabancı cismi çıkarmaya çalışınız.
• Eğer yabancı cisim görülebilecek kadar dışarıda ise ve tutulabilecek tipte bir yabancı cisim ise bir cımbız ile tutup çıkarınız. Eğer yabancı cismi görmüyorsanız ya da kolayca tutulabilecek tipte bir yabancı cisim değilse tutup çıkarmaya çalışmayınız.
• Bu yöntemler ile başarılı olamadığınızda tıbbi yardım isteyiniz ya da bir acile gidiniz.

Resim-7. Burunda yabancı cisim

Yabancı Cisim Yutulması

Bir yabancı cisim yuttuğunuzda sindirim sisteminizden sorunsuz olarak çıkması büyük olasılıktır. Ancak bazı cisimlerin yemek borusunda takılması da mümkündür. Aşağıdaki durumlarda yemek borunuzda (göğüs kemiğinizin arkasında) takılan bir yabancı cismi çıkarma ihtiyacı hissedebilirsiniz:

• Sivri bir cisim yuttuysanız, yemek borunuza daha fazla zarar vermeden önce mümkün olduğunca süratli bir şekilde çıkarılması gerekir.
• Saat veya hesap makinesinde kullanılan tipte yassı piller yuttuysanız çevre dokulara süratle zarar verebileceğinden gecikmeden çıkarılmalıdır.

Eğer yakınınızdaki bir kişi yabancı cisim yuttuysa ve etkin bir şekilde öksürebiliyorsa öksürmesi için teşvik ediniz ve başka bir müdahelede bulunmayınız. Eğer yabancı cisim havayolunu da tıkıyor ve kazazedenin durumu kötüleşiyorsa (öksürüklerinin gücü azalıyor veya soluk almada güçlük yaşamaya başlıyorsa) aşağıdakileri uygulayınız:

• Sırtının ortasına elinizin ayası ile güçlü bir şekilde 5 kere vurunuz.
• 5 kez Heimlich manevrası uygulayınız. Bu manevra çocuklarda zararlı olabilir. Bunun yerine göğüs kompresyonu uygulayabilirsiniz.
• Yabancı cisim çıkana kadar 5 sırta vurma ve 5 Heimlich manevrasını dönüşümlü olarak tekrarlayınız.

Eğer tek başınıza iseniz önce 5 sırta vurma ve 5 Heimlich manevrası uygulayınız, sonra tıbbi yardım isteyiniz. Eğer ikinci bir kurtarıcı varsa tıbbi yardım çağırılması için onu görevlendiriniz. Eğer kazazede bilincini kaybederse, yere düşmesini önleyiniz, kafasını boynundan tutarak yere yatırınız ve CPR uygulamaya başlayınız. Yapay solunum yapmaya karar verdiğinizde ağzında bir yabancı cisim olup olmadığına bakınız. Yabancı cismi görüyorsanız çıkarınız. Görmüyorsanız parmağınızla körlemesine çıkarmaya çalışmayınız. Aksi taktirde yabancı cismi havayolunu tıkayacak kadar derine itebilirsiniz.

Yabancı Cisim ile Boğulma 

Boğulma, yabancı bir cismin boğazı ya da soluk borusunu tıkayarak akciğerlere hava girişini engellemesi ile oluşur. Boğulma erişkinlerde genellikle yiyecek parçaları ile boğulma oluşurken çocuklarda ufak cisimlerin yutulması ile oluşur. Akciğerlere oksijen girişinin kesilmesi, beyine giden oksijenin de kesilmesi anlamına geleceğinden süratle ilk yardım uygulanmasını gerektirir.

Boğulmanın uluslararası kabul gören işareti, kazazedenin iki elini boğazında kenetlemesidir. 

Resim-8. Boğulan bir kişi

Karşınızdaki kişi bu tip bir işaret veriyorsa aşağıdakileri kontrol ediniz:

• Konuşabiliyor mu?
• Nefes almasında güçlük var mı, solunumu gürültülü mü?
• Yeterince güçlü öksürebiliyor mu?
• Cilt, tırnaklar ve dudaklarının renginde morarma var mı?
• Bilinci açık mı?

Kazazedenin boğulmakta olduğunu anladığınızda yaşamını kurtarmak sizin elinizde olabileceğinden hem alarma geçmeniz gerekecektir, hem de sakin kalmayı başarmanız. Yapılacaklar aşağıdaki gibidir:

• Öncelikle kazazedeyi şiddetli bir şekilde öksürmeye teşvik ediniz.
• Sırtında iki kürek kemiğinin arasındaki bölgeye güçlü bir şekilde elinizin ayası ile 5 kere vurunuz.

Resim-9. Boğulmada sırta vurma

• Sırtına vurmanız bir sonuç vermediyse Heimlich manevrası uygulamanız gerekecektir. Heimlich manevrası uygulamak için:
• Kazazedenin arkasına geçiniz. Kollarınızı kazazedenin beline dolayınız. Kazazedeyi bir miktar öne eğiniz.
• Bir eliniz ile yumruk yapınız. Kazazedenin göbeğinin biraz yukarısına yerleştiriniz.
• Diğer eliniz ile bu yumruğu tutunuz. Kazazedenin karnına, ani, güçlü ve bir miktar yukarıya doğru yönlendirdiğiniz, kazazedeyi sanki yukarıya kaldırmaya çalışıyormuşcasına bir bası uygulayınız. Bu manevra, Heimlich manevrası olarak adlandırılır ve karın içindeki basıncı arttırarak bu basınç artışının göğüs içine yansıması ve solunum yolundaki yabancı cismi ittirerek çıkarmasını sağlamayı hedefler.
• Bu hamleyi üst üste 5 kez uygulayınız. Yabancı cisim çıkmazsa 5 sırta vurma – 5 Heimlich manevrası döngüsünü tekrarlayınız.
• Kazazede çok şişmansa veya hamile ise yumruğunuzu göbeğin hemen üzerine değil, göğsün ortasına koyarak Heimlich manevrası uygulayınız.
• Eğer tek kurtarıcı siz iseniz önce 5 yumruk ve 5 Heimlich manevrası uygulayıp sonra yardım isteyiniz. Eğer bir kurtarıcı daha varsa tıbbi yardım çağırması için o kişiden yardım isteyiniz.
• Kurtarma işlemlerini yabancı cismi hastanın ağzında görene, ya da ağzından fırlayarak çıktığını görene kadar uygulayınız. Hastanın ağzına gelen yabancı cismi parmaklarınız ile almaya çalışmanız yabancı cismi geriye doğru iterek solunum yolunun yeniden tıkanmasına neden olabileceğinden mümkünse kazazedenin kendisinin çıkarmasını sağlayınız.
• Kurtarma işlemi sırasında hasta bilincini kaybederse kardiyopulmoner resüsitasyon başlatınız. Resüsitasyon sırasında havayolu tıkalı olduğundan yapay solunum uygulayamayabilirsiniz. Sadece göğüs kompresyonu yapmanız yeterli olacaktır. Uyguladığınız göğüs kompresyonları, yabancı cismin çıkmasını sağlayabileceğinden hastanın ağzını kontrol etmeyi unutmayınız. Ancak hastanın ağzını kontrol etmek için CPR'a ara vermeyiniz.

Resim-10. Heimlich manevrası

Eğer boğulan sizseniz önce tıbbi yardım çağırınız sonra kendi sırtınıza vuramayacağınız için Heimlich manevrası uygulayınız. Bunun için:

• Göbeğinizin hemen üzerine bir yumruğunuzu koyunuz.
• Diğer elinizi yumruğunuzun üzerine koyup sert bir zemine uzanınız. Bunun yerine mutfak tezgahını ya da sandalyenin kenarını kullanabilirsiniz.
• Kendinizi bu sert zemine ve biraz da yukarı doğru ani bir şekilde ittiriniz.

Resim-11. Kendi kendinize Heimlich manevrası uygulama

Bir yaşın altındaki bebeklerde havayolu açıklığını sağlamak için:

• Siz oturur pozisyonda iken bebeği yüzükoyun bacaklarınızın üzerine yatırın. Bebeği bir eliniz ile karnından ve çenesinden (ağzından bir şey çıkıp çıkmadığını algılamak üzere parmaklarımızı ağzının etrafında tutmaya gayret ederek) tutarak sabitlerken diğer eliniz ile sırtına 5-10 kez vurun.
• Bebeği biraz baş aşağı pozisyonda tutunuz. Yer çekimi ve sırtına vurmanız, yabancı cisimin çıkmasını kolaylaştıracaktır.

Resim-12. Bebekte sırta vurma şekli

• Elinizin ayasını kullanarak bebeğin sırtının ortasına kibarca 5 kez vurunuz. Yer çekimi ve sizin vurmanızın gücü ile yabancı cisim çıkacaktır.
• Bu manevra işe yaramaz ise bebeği kolunuzun üzerinde yüzü size bakacak şekilde çeviriniz. Göğüs kemiğine iki parmağınızla beş göğüs kompresyonu uygulayınız.
• Solunum başlamazsa sırta vurma ve göğüs kompresyonlarını tekrarlayınız. Acil tıbbi yardım isteyiniz.
• Bebekte yukarıdaki tekniklerden biri ile havayolu açılırsa, fakat solunum başlamamış ise CPR uygulayınız.
• Kendinizi bu tip durumlara hazırlamak için Heimlich manevrasını öğreniniz, CPR kurslarına gidiniz.

Teknede İlk Yardım (1)

Teknede İlk Yardım (2)

Teknede İlk Yardım (3)

Teknede İlk Yardım (4)

Teknede İlk Yardım (5)

Teknede İlk Yardım (6)

Teknede İlk Yardım (7)